Opschuiven

Mede aangespoord door hoge huizenprijzen verlaten steeds meer mensen de grote steden en schuiven op naar het noorden, oosten en zuiden van ons land. Middelgrote steden als Eindhoven, Nijmegen, Ede, Arnhem en Zwolle zijn erg in trek. Maar ook de dorpen worden weer gewaardeerd. Mensen ontdekken dat het daar heel goed wonen is en je ook steeds meer werk in de omliggende regio kunt vinden. Blijven werken in de Randstad is prima te doen door verbetering van OV-verbindingen. Corona heeft laten zien dat je ook niet de hele week op kantoor hoeft te zijn. Thuiswerken heeft veel voordelen.

Ik juich deze ontwikkeling toe. Naar mijn overtuiging is het hard nodig investeringen beter te spreiden over het land. Nu gaat er bijna vanzelf veel geld naar de Randstad, vooral voor woningbouw en infrastructuur. We kunnen de schaarse ruimte in ons land beter benutten en zorgen voor een betere spreiding. Nu zien we grote verschillen tussen west en oost, noord en zuid. Dat is ongewenst, zeker voor een klein land.

Complexe opgaven

Inmiddels werk ik ruim een jaar als programmaregisseur in de regio Zwolle. Daar ben ik actief betrokken bij de verstedelijkings-strategie. Een aanpak om ruimte te bieden aan flinke groei van woningen en die te vertalen naar opgaven voor economie en infrastructuur. Deze regio heeft de potentie de komende jaren door te groeien van 800.000 naar 1 miljoen inwoners.

Hiervoor moet wel een heel complex proces worden gerealiseerd. Ga maar na: deze regio wordt gevormd door 22(!) gemeenten en 4 provincies. Het organiseren van samenwerking vergt hier veel inzet en energie. Weet dat veel gemeenten niet groter zijn dan 50.000 inwoners. Mijn ervaring is dat deze gemeenten eigenlijk te weinig capaciteit hebben om strategische opgaven te kunnen realiseren. Er zijn simpelweg te weinig medewerkers die tijd krijgen om na te denken over plannen voor de middellange en lange termijn. Gemeenten krijgen steeds meer taken op hun bord. Hierdoor moet steeds meer tijd worden besteed aan alledaagse vragen en problemen. Langere termijn opgaven komen in de knel.

Deze spanning wordt naar mijn idee de komende tijd groter. Kijk maar wat gemeenten te wachten staat.

Woningbouw verdient hoge prioriteit. Alle gemeenten in Nederland worden geconfronteerd met forse tekorten. Maar op veel plaatsen ontstaat inmiddels ook behoefte aan nieuwe bedrijventerreinen. De economie groeit, maar bedrijven hebben steeds meer moeite werklocaties te vinden.

Beide ontwikkelingen verlangen nieuwe infrastructuur. Of weg- en spoorinfrastructuur al niet uitdagend genoeg is (kostbaar, lange adem),vraagt de energie-infrastructuur steeds meer aandacht. Netbeheerders geven steeds vaker het signaal af dat het net overbelast raakt. Er moeten nieuwe kabels de grond in. Ook hiervoor is inzet van de gemeenten nodig.

Hulp bieden

Moeten we daarom kleinere gemeenten overslaan bij het realiseren van grote opgaven? Nee, wat mij betreft niet. Ze hoeven ook niet per se te fuseren om meer bestuurskracht te krijgen.

Ik zie mogelijkheden in hulp van andere overheden. Het valt mij al lang op dat provincies en Rijk ruimer in hun (personele) jasje zitten. Daar werken, vergeleken met gemeenten, veel mensen met de capaciteit om complexe problemen op te lossen. Provincies en gemeenten kunnen samen werken aan een aanpak die voor een langere tijd kan fungeren als koers waar gemeenten op kunnen varen.

Op deze manier kunnen ook kleinere gemeenten meebewegen met de diverse ontwikkelingen die op hen afkomen. Door slimme samenwerking zijn ze instaat een goed klimaat te ontwikkelen waar wonen, werken, klimaat en natuur duurzaam kunnen worden ontwikkeld.